Category: Ուսումնական հոկտեմբեր 2018
Ավետիք Իսահակյան
Իսահակյանն առաջնակարգ բանաստեղծ է, թերևս այդպիսի լուսավոր ու անմիջական տաղանդ այժմ ողջ Եվրոպայում չկա: Իսահակյանն բազմաժանր գրող է՝ բանաստեղծություն, պոեմ, բալլադ, պատմվածք, հեքիաթ, զրույց, կատարել է նաև թարգմանություններ: 1897 թ. լույս է տեսել նրա առաջին գիրքը «Երգեր ու վերքեր» խորագրով: Իր ապրած ժամանակաշրջանի ամենամեծ աղետը նա համարում է նյութամոլ ու անարդար աշխարհը: Նրա բանաստեղծությունները գրված են հայրենասիրական, մայրական սիրո, սիրո, բնության, պանդխտության թեմաներով:Շատ հաճախ նրա գործերում հայրենիքն ու մայրական սերը միաձուլված են:
Գործնական աշխատանք
31. Արտաքուստ հանգիստ ու խաղաղ սպասում էր: Միայն մերթ ընդ մերթ ժամացույցին նետած հայացքներն էին մատնում, որ շտապում է: Վերջապես ավտոբուսը եկավ: Մոտեցավ, ուզում էր բարձրանալ, բայց սևեռուն ինչ-որ հայացք նրան ստիպեց շրջվել:
32. Եթե Կարենը չհասցնի ավարտել տնային աշխատանը, ապա ցածր գնահատական կստանա:
Քանի որ ծխախոտը վնասակար է առողջությանը, հետևաբար պետք է վերջ տալ ծխելուն:
Որովհետև ուսուցիչը լավ չէր բացատրել, ուստի ես չկատարեցի առաջադրանքը:
Քանզի քեզ այստեղ անհետաքրքիր է, ուրեմն հեռացիր:
33. 1. Եթե վագոնավարն ուրիշ ուղիներ փնտրի (չփնտրի), տրամվայը գծերից դուրս կգա (չի գա):
2. Այդ ուխտերին կտեսնեք (չեք տեսնի), եթե կենդանաբանական այգի գնաք (չգնաք):
3. Եթե փղի վրա հարձակվեն (չհարձակվեն), նա էլ ժանիքը գործի կդնի (չի դնի):
4. Փիղն իր կնճիթով վերից վար ջրում է ( չի ջրում) իրեն, երբ շոգ է լինում ( չի լինում):
5. Եթե սագը սուզվում է (չի սուզվում), ուրեմն անձրև գալու է (չի գալու): Իսկ եթե մի ոտքի վրա է կանգնում (չի կանգնում) ու գլուխը թաքցնում ( չի թաքցնում) թևի տակ, սաստիկ ցուրտ է լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ են չվում (չեն չվում), ուրեմն ձմեռը մոտ է (մոտ չէ:
6. Հողի մեջ որ փոս գտնեն (չգտնեն), բույն կսարքեն (չեն սարքի):
Գործնական աշխատանք
54. Բուժսպասարկում, խաչեղբայր, մեկ-մեկ, հուրի-փերի, հազար վեց հարյուր։
55. Գավառից գավառ, հազարամյա, քարընկեց, կանաչ-կարմիր, ողջ-ողջ։
56. Քսանհինգամյա, կարծես թե, սև-սպիտակ, հլու-հնազանդ, դափնե վարդ։
57. Ազգընտիր, խոխարքա, դեպքից դեպք, երանգ-երանգ, լավ-վատ։
58. Ընկեր-բարեկամ, թևածել, ի լրումն, ժուկով ժամանակով, դարից-դար։
59. Կուժ կոտրուկ, բառ գիրք, ձորից-ձոր, հայ-արաբական, հանովի-դնովի։
60. Ժամ-պատարագ, ծունր իջնել, լինել-չլինել, պարզից-պարզ, իրարանցում։
61. Բերանքսիվայր, տխուր-տրտում, հարյուր քսանմեկ, մինչևիսկ, վառ դեղին։
62. Դյուրըմբռնելի, կամաց-կամաց, մուգ կանաչ, ութ հարյուր, դեղ-դարման։
63. Զույգ-զույգ, հարյուր տասը, վառ կարմիր, արևմտաեվրոպական, ժող-գործիքներ։
64. Ողջ-առողջ, հարավ-արևմուտք, հարավաֆրիկական, ինչ որ է, ծովից ծով։
65. Լույս ընծայել, կիսատ-պռատ, վայր ի վերո, հինգ հարյուր, մանր-մունր։
66. Քանի դեռ, գնացող-եկող, խորդուբորդ, տեղի-անտեղի, հարյուր հազար։
67. Դյուրընթեռնելի, գույնզգույն, բերանից-բերան, հարյուր ութ, որոշիչ որոշյալ։
68. Ուսուցիչ-ուսուցչուհի, ի սկզբանե, փոքր ինչ, տարուց տարի, գիշեր-ցերեկ։
69. Տեր-տիրական, երգարվեստ, առաջընթաց, հալվել-մաշվել, հարյուր մեկ։
70. Դափնեպսակ, թև-թիկունք, հայ-պարսկական, գիտքարտուղար, քարից- քար։
71. Ավարառնել, վաթսունմեկ, ըստ պատշաճի, գրական-գեղարվեստական, մի երկու։
72. Կեսբերան ասել, ի պաշտոնե, ասել-խոսել, հեռու-հեռու, գործընկեր։
73. Ջարդել-փշրել, թփից-թուփ, ի վերջո, գերծանր, վեր-վեր թռչել։
74. Շինվարչություն, հարյուր ութ, քաշել քաշքշել, երգիչ-երգչուհի, ռազմածովային։
75. Կողք-կողքի, ոտքը ոտքին գցել, հայ-հունական, ռազմաքաղաքական, շիթ-շիթ։
76. Վաղուց ի վեր, ի շահ, ազգուտակ, կիսատ-պռատ, ռուս-ճապոնական։
77. Մի-մի, ի հճուկա, ներս առնել, առտնին, դուրս մղել։
78. Մուգ կապույտ, հականե-հավանե, իննսունութ, գենանցում, ծուռ-ծուռ նայել։
79. Դժվար ընթացք, հարյուր երեսունմեկ, դարից-դար, գունդ-գունդ, գործընկեր։
80. Եռուզեռ, փերթ-փերթ, զինգրքույկ, ըստիս, դափ-դատարկ։
81. Կիլովատ ժամ, հայ-պարթևական, մերձ-արևադարձային, հարյուր ութ, լույսընծայել։
82. Հազար հինգ հարյուր, կերած-խմած, կանգ առնել, ափհանում, դյուրընկալ։
83. Դեմ-դիմաց, երկար-բարակ, փայտփորիկ, հորյուր չորս, ասած-չասած։
84. Խնդուն երես, հարավ-աևելք, հեռու-մոտիկ, վաղուց ի վեր, կոհակ առ կոհակ։
85. Հարավ-արևելյան, չորս-հինգ, վաթսունութ, կոհակ-կոհակ, դուրս քշել։
86. Թավալ-գլոր, վերընթացք, թոշնել-թառամել, գող-գող, խոսք տալ։
Գործնական աշխատանք
Եթե նույն արմատը առանց փոփոխության երկու անգամ գրվում է դնում ենք գիծ:
Շուտ-շուտ, արագ-արագ, մեկ-մեկ, հազար-հազար…
Գծիկով են գրվում նաև այն բառերը, որոնց մեջ կրկնվող երկրորդ բառի առաջին կամ երկրորդ բառը հնչյունափոխվել է:
Մարդ-մուրդ, փոքր-մոքր, պստիկ-մստիկ, աման-չաման, կամա-ակամա, առոք-փառոք, ամախ-զամբախ, ակաս-պակաս, գոգլի-մոգլի, լոթի-պոթի…
Որոշ բառերի գերադրական աստիճանը կազմվում է ինքնուրույն գործածություն չունեցող մասնիկներով, որոնք գրվում են փ-ով և գծիկով:
Դափ-դատարկ, կափ-կանաչ, ճեփ-ճերմակ, սեփ-սև, դեփ-դեղին, լեփ-լեցուն, շիփ-շիտակ, քափ-քրտինք, նոփ-նոր, միս-մինակ…
Այն բառերը , որոնք առարկան բացատրում են երկու տարբեր կողմերից, գրվում են գծիկով:
Տուն-թանգարան, աղբյուր-հուշարձան, ցուցահանդես-վաճառք, մսուր-մանկապարտեզ, դպրոց-առողջարան, խաղ-հանելուկ, վագոն-ռեստորան…
Այն բառերը, որոնք մատնանշում են տարբեր լեզուների, ժողովուրդների հետ կապված հարաբերություններ, գրվում են գծիկով:
Հայերեն-անգլերեն, ռուս-ճապոնական, թաթար-մոնղոլական, ռուս-անգլերեն, թուրք-թաթարական…
Ի նախդիրը
Կոմիտասյան բանաստեղծություններ
Գործնական աշխատանք
1 Շատ ու շատ դարեր առաջ սաղարթախիտ անտառում հանդիպեցին ծառերի արքա կաղնին ու հավքերի արքա արծիվը:
Շուրջը տարածած հզոր ճյուղերը՝ կանգնած էր կաղնին՝ ամբողջովին կանաչ, փարթամ տերևներով զարդարված: Խրոխտ ու երկնահուպ կաղնին իշխում էր բոլորի վրա՝ հաստաբեստ ճյուղերի հովտանու տակ պահելով անտառի՝ իր համեմատությամբ գաճաճ թվացող բնակիչներին:
Արծիվը՝ բարձրաբերդ քարակարկառների, լերկ լեռնագագաթների վեհապանծ տիրակալը, բացած
հսկայական թևերը, գիշատիչ աչքերով նայեց կաղնուն և մագիլներով բռնելով ճյուղերից՝ քմծիծաղով ասաց.
— Տեսնում եմ՝ հպարտ ես ու անբարտավան: Չլինի՞ կարծում ես, թե տիեզերքի տիրակալն ես: Նայի՛ր՝ ով է կանգնած քո առաջ, և խոնարհվի՛ր: Դարերն անգամ վախենում են ինձանից, և այն ժամանակ, երբ քո տեղում արմատներն էլ չեն լինի, ես՝ ահեղ արքաս երկնքի, դեռ կսավառնեմ բարձրունքներում:
— Մի՛ պարծենա այդպես,- բարբաջեց կաղնին՝ արհամարհանքով նայելով արծվի՝ կրակի պես բոցկլտուն աչքերին:
— Գոռո՛զ արծիվ, ժամանակը ցույց կտա:
1.Շարունակի՛ր և ամբողջացրո՛ւ կաղնու խոսքը՝ ուղղված արծվին:
2.Ի՞նչը դուր չեկավ քեզ արծվի պահվածքում և ինչո՞ւ: Կարծիքդ հիմնավորի՛ր 1 նախադասությամբ:
3.Տեքստում գործածված մագիլ, սավառնել, լերկ բառերին գրի՛ր երկուական հոմանիշ:
Ղարիբյան Աննա 